Deel 2 in een reeks van korte artikelen waarin een aantal functies uit de Handreiking Zorgschade nader wordt toegelicht.

Auteurs: Erwin Audenaerde en Linda Renders, beiden zorgschadedeskundige en betrokken bij de Handreiking Zorgschade van de Letselschaderaad

Inleiding

In het vorige artikel hebben wij de functie Begeleiding binnen de Handreiking Zorgschade nader beschouwd en toegelicht. In het artikel is aangekondigd ook de functie Toezicht nader te beschouwen.

Anders dan Begeleiding, komt Toezicht niet als aparte zorgfunctie voor in de Wlz. Toezicht en zorg in de nabijheid zijn weliswaar kernbegrippen in de Wlz, maar worden niet aangemerkt als zorg. De in de Wlz opgenomen functies Begeleiding Individueel, Persoonlijke Verzorging en Verpleging worden wel als zodanig aangemerkt. In de Wlz wordt onder Toezicht verstaan oplettendheid, aandacht en indien nodig maatregelen treffen door bijvoorbeeld deskundige hulp in te roepen. In de dagelijkse praktijk brengen Wlz-geïndiceerden de toezichthoudende activiteiten veelal onder de functie Begeleiding. Daarmee wordt toezicht houden als Begeleiding gefinancierd vanuit het Wlz-pgb. Dat is alleen toegestaan als er kans is op de noodzaak tot direct ingrijpen. Dit lijkt lang niet altijd aan de orde.

Definitie Toezicht in de Handreiking Zorgschade

In de Handleiding Zorgschade is Toezicht als afzonderlijke functie toegevoegd aan de in de Wlz gehanteerde zorgfuncties. Daarvoor is gekozen, om expliciet onderscheid te kunnen maken in alle (zorg-)handelingen ten behoeve van de zorgvrager en deze onder de juiste noemer te verantwoorden. Immers, het gaat in de letselschadepraktijk om vaststellen van de concrete bovennormale zorgvraag.

De handreiking maakt een onderscheid tussen passief toezicht en permanent (actief) toezicht en geeft de volgende definities:

  • Passief Toezicht: Beschikbaarheid van zorg die hoofdzakelijk bestaat uit passief toezicht. Er is geen noodzaak tot permanente actieve observatie. Het toezicht is nodig op zowel geplande als ongeplande zorgmomenten, waarbij de zorgverlener het initiatief moet nemen. In de Wlz wordt deze vorm van zorg “zorg in de nabijheid” genoemd.
  • Permanent (actief) Toezicht: Onafgebroken toezicht en actieve observatie gedurende het gehele etmaal, waardoor tijdig kan worden ingegrepen als de situatie daar aanleiding toe geeft. Bij zorgvragers die permanent toezicht nodig hebben, kan immers op ieder moment iets (ernstigs) misgaan. Actieve observatie heeft als doel dreigende ontsporing in het gedrag of de gezondheidssituatie van de zorgvrager vroegtijdig te signaleren, waardoor altijd tijdig ingegrepen kan worden en escalatie van onveilige/gevaarlijke/(levens)bedreigende gezondheids- en/of gedragssituaties kan worden voorkomen. Bij het vaststellen van de uren die in een tijdvak aan de functie toezicht worden besteed, wordt uitgegaan van de functionele tijd. Dat wil zeggen de feitelijke tijd die wordt besteed aan toezicht houden. Dat aspect zal meer een rol spelen bij passief dan bij actief toezicht. Bij passief toezicht kan de zorgverlener het toezicht namelijk combineren met andere activiteiten, mits de toezichthoudende taak niet in gevaar komt.

Uitwerking Passief Toezicht

Passief toezicht laat zich vergelijke met oppassen op een jong kind. De zorgvrager kan enkele momenten alleen zijn, mits zorg in de nabijheid is. Bij passief toezicht kan de zorgverlener deze vorm van toezicht combineren met een andere, eigen, activiteit. Een boek lezen, televisiekijken, klussen, et cetera kan gecombineerd worden met toezicht houden. Aan de zorgverlener worden bij deze vorm van toezicht geen hoge eisen gesteld.

Passief toezicht laat zich door de zorgschadedeskundige “redelijk eenvoudig” in kaart brengen. Toch kan ook hierbij discussie ontstaan. Want wat te doen bij het samen met de zorgvrager gaan winkelen of een bioscoop bezoeken? Vast staat dat de zorgvrager deze activiteiten niet zelfstandig kan ondernemen. Maar, is het ongebruikelijk dat dergelijke activiteiten gezamenlijk worden ondernomen? En is het derhalve redelijk daar een vergoeding tegenover te stellen? Het antwoord op deze vragen is nog niet zo eenvoudig te geven. Het wel of niet opnemen van een dergelijke activiteit moet casuïstisch worden benaderd. Hier ligt een taak voor de zorgschadedeskundige.

Uitwerking Permanent (actief) Toezicht

Bij het vaststellen van de omvang van permanent (actief) toezicht is de kennis en kunde van de zorgschadedeskundige essentieel. Essentieel hierin is het onderscheid tussen toezicht en zorg. In feite, zoals de wetgever het ook heeft beoogd bij o.a. de Wlz. Bij permanent (actief) toezicht is de kans op feitelijk deskundig handelen/ingrijpen aanwezig. Bij passief toezicht is het voorbeeld van bioscoopbezoek en winkelen aangehaald.

Indien sprake is van permanent (actief) toezicht kan het zijn dat de begeleider moet ingrijpen bij ongewenst handelen van de zorgvrager. Bijvoorbeeld omdat de kans op agressief of ander ongewenst gedrag bestaat. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in de activiteiten toezicht en begeleiding. Het vergezellen is Toezicht, maar het feitelijk ingrijpen is een activiteit die valt onder de functie Begeleiding. De omvang in tijd in beide activiteiten is sterk casuïstisch. Bij slechts een kleine kans op ongewenst gedrag zal de omvang van de tijd in Begeleiding gering zijn. Indien de kans op ontsporen zeker is en zich meermaals voordoet tijdens een activiteit, zal een grote omvang van Begeleiding zijn. Wellicht zelfs zo groot, dat geen sprake is van de functie Toezicht maar louter van de functie Begeleiding. Een dergelijke situatie heeft mede als gevolg dat aan de zorgverlener hogere eisen worden gesteld.

Nog een voorbeeld om het verschil te verduidelijken. Bij de zorgvrager is een trachea canule geplaatst. Permanent toezicht is om medische redenen noodzakelijk om de ademweg toegankelijk te houden. In dit voorbeeld is het permanent actief toezicht er op gericht onmiddellijk zelf medische hulp te kunnen verlenen waarmee een levensbedreigende situatie wordt voorkomen. Feitelijk deskundig medisch handelen is meerdere keren per uur noodzakelijk. In dit voorbeeld kan niet louter worden gesproken van Toezicht, maar ook als voortgezette handeling in de vorm van de functie Verpleging. Zie voor een uitwerking van deze casus alsmede nadere informatie: ECLI:NL:RBNNE:2019:338.

In het geval dat sprake is van de noodzaak tot permanent (actief) toezicht zal de zorgschadedeskundige in het onderzoek het recht op meerzorgregelingen meenemen en de aanvraag en onderbouwing daarvoor realiseren. Het zal in dergelijke situaties gaan om grote en complexe zorgvragen waarbij de reguliere zorgprofielen en budgetten alleen niet voldoen. Meerzorgregelingen, zoals Meerzorg op grond van de Wlz of het Persoonlijk Assistentie Budget realiseren extra financiering van de zorgbehoefte. Hierbij wordt het volgende opgemerkt. Bij een Persoonlijk Assistentie Budget kan het Zorgkantoor het pgb van de zorgvrager verhogen tot een bedrag van maximaal € 243.462 per kalenderjaar (tarief 2020), als aan de voorwaarden wordt voldaan. De hoogte van een pgb inclusief de toeslag Meerzorg is nooit hoger dan het bedrag dat bij opname in een door het Zorgkantoor gecontracteerde Wlz-inrichting bij het Zorgkantoor in rekening wordt gebracht.

Conclusie

In het vorige artikel is de functie Begeleiding nader beschouwd. In dit artikel is de functie Toezicht toegelicht en de wijze waarop de zorgschadedeskundige de tijd begroot. Beide artikelen geven een indicatie van de complexiteit. Spreektaal loopt niet synchroon met de definities en belangrijker nog, alleen een ingevoerd deskundige kan alle (zorg-)handelingen kwantificeren én onderverdelen in juiste zorgfuncties. Ook voor een zorgschadedeskundige is het soms niet direct duidelijk onder welke functie een handeling moet worden gebracht. De scheidslijn tussen zorg en toezicht is soms erg diffuus. Van belang is verder dat zoveel mogelijk uniformiteit wordt betracht bij het rubriceren van de (zorg-)handelingen. Dit is precies waarvoor in januari 2019 de op dat moment werkzame zorgschadedeskundigen zich hebben verenigd. Zij hebben meerdere keren per jaar overleg, waarin ontwikkelingen en casuïstiek worden besproken. En er is geregeld onderling overleg en afstemming op casusniveau.

Wilt u de Handreiking Zorgschade raadplegen? Deze is te downloaden via deze link: https://deletselschaderaad.nl/wp-content/uploads/Handreiking-Zorgschade_V2-november2017.pdf