Auteurs: Erwin Audenaerde en Linda Renders, beiden zorgschadedeskundige en betrokken bij de Handreiking Zorgschade van De Letselschaderaad
In een reeks van korte artikelen willen wij een aantal functies uit de Handreiking Zorgschade nader toelichten. Wij komen daartoe, omdat wij in onze dagelijkse praktijk constateren dat vragen en discussies ontstaan wanneer wij de zorgbehoefte van een zorgvrager in kaart brengen. Hierbij beschrijven wij alle noodzakelijke zorghandelingen en verdelen deze in verschillende zorgfuncties. Als wij onze bevindingen presenteren, ontstaat niet zelden een discussies over de verdeling van de handelingen in de zorgfuncties. Die discussies zijn veelal het gevolg van begripsverwarring die ontstaat omdat een begrip in het algemeen taalgebruik een andere inhoud heeft dan zoals deze is gedefinieerd in de Handreiking Zorgschade. In dit eerste artikel beschouwen wij de functie begeleiding. Juist deze functie leidt tot veel discussie.
De Handreiking Zorgschade definieert de functie begeleiding als volgt: “De functie begeleiding is gericht op het bevorderen of compenseren van de zelfredzaamheid van de zorgvrager. Bij een thuiswonende zorgvrager is het doel van de begeleiding ervoor te zorgen dat de zorgvrager zoveel mogelijk in de eigen omgeving kan blijven wonen. Tot de functie begeleiding behoren ook activiteiten waarmee de zorgvrager wordt ondersteund bij de uitvoering van algemene dagelijkse levensverrichtingen en het aanbrengen van structuur in de regie over het persoonlijk leven. Toezichthoudende activiteiten vallen voor de Handreiking Zorgschade niet onder de functie begeleiding. Toezicht is in de Handreiking als een aparte functie gedefinieerd.”
Het begrip begeleiding heeft in ons dagelijks taalgebruik ook andere betekenissen, zoals vergezellen of ondersteunen (bijvoorbeeld bij afdalen van een trap).
Bij zorgschade is sprake van begeleiding in het geval een ander de zorgvrager iets nieuws aanleert, dan wel actief bijdraagt aan het behouden van iets wat er nog is. De activiteit is gericht op de zelfredzaamheid van de zorgvrager. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het aanleren van het bereiden van maaltijd of het opstellen van een boodschappenlijst en het doen van boodschappen. Maar ook het aanleren van een dagritme en het zodanig plannen van activiteiten dat overbelasting wordt voorkomen. Maar ook het behouden van de zelfredzaamheid. Ofwel als iemand een zelfstandige handeling heeft aangeleerd ervoor zorgdragen dat deze niet verloren gaat.
Het bieden van begeleiding, zoals dat in de Handreiking Zorgschade is gedefinieerd, vereist kennis en kunde van de zorgverlener. Doorgaans zal het gaan om een professionele zorgverlener die vanuit de Wet Langdurige Zorg is ingeschakeld en werkzaam is bij een organisatie of instelling die individuele begeleiding biedt aan bijvoorbeeld mensen met niet-aangeboren hersenletsel. Deze professionals hebben doorgaans een afgeronde hbo-opleiding in de richting Zorg en Welzijn of Mens en Maatschappij, zoals Sociaal Pedagogische Hulpverlening, Social Work of Maatschappelijk Werk en Dienstverlening. Daarnaast hebben zij ervaring met psychosociale begeleiding.
Begeleiding kan ook door informeel-zorgverleners of mantelzorgers worden geboden. Zij zijn doorgaans niet geschoold zoals de formeel-zorgverlener. Dat hoeft geen bezwaar te zijn, omdat zij slechts een deel van de taken van de individueel begeleider uitvoeren. Wat hen bindt, is het feit dat ook de informeel zorgverlener of mantelzorger activiteiten uitvoert gericht op het behouden, compenseren of bevorderen van de zelfredzaamheid van de zorgvrager.
Er is geen sprake van begeleiding in de zin van de Handreiking Zorgschade als de zorgvrager louter wordt vergezeld. Het samen gaan winkelen met de zorgvrager of samen een concert bijwonen is niet onder de functie begeleiding te brengen. Immers, de activiteit is niet gericht op het behouden, compenseren of bevorderen van de zelfredzaamheid van de zorgvrager. Dat is ook te verdedigen vanuit het gegeven dat doorgaans geen specifieke vaardigheden of deskundigheid van de zorgverlener worden verwacht die de zorgvrager louter vergezelt.
In een volgend artikel zullen wij nader in gaan op de functie toezicht. Ook deze functie is gedefinieerd in de Handreiking. We zullen in dat artikel de vraag oproepen of het vergezellen van een naaste door een mantelzorger bij bioscoopbezoek onder deze functie is te scharen. En wellicht brengen wij hiermee een discussie op gang.
Wilt u de Handreiking Zorgschade raadplegen? Deze is te downloaden via deze link: https://deletselschaderaad.nl/wp-content/uploads/Handreiking-Zorgschade_V2-november2017.pdf